数学物理方程之通解
数学物理方程之通解
波动方程 u t t = a 2 u x x u_{tt}=a^2u_{xx} utt=a2uxx
齐次波动方程分离变量得到
{ T ′ ′ a 2 T = X ′ ′ X = − λ X ′ ′ + λ X = 0 T ′ ′ + λ a 2 T = 0 \left\{\begin{array}{l}\frac{T^{\prime \prime}}{a^{2} T}=\frac{X^{\prime \prime}}{X}=-\lambda \\ X^{\prime \prime}+\lambda X=0 \\ T^{\prime \prime}+\lambda a^{2} T=0\end{array}\right. ⎩⎨⎧a2TT′′=XX′′=−λX′′+λX=0T′′+λa2T=0
在不同边界条件下有不同的特征值和特征函数
{ λ n = n 2 π 2 l 2 X n ( x ) = sin λ n x , u ∣ x = 0 = 0 = u ∣ x = l \left\{\left.\begin{array}{l}\lambda_{n}=\frac{n^{2} \pi^{2}}{l^{2}} \\ X_{n}(x)=\sin \sqrt{\lambda_{n}} x\end{array} ,\quad \left.u\right|_{x=0}\right.=0=\left.u\right|_{x=l}\right. {λn=l2n2π2Xn(x)=sinλnx,u∣x=0=0=u∣x=l
{ λ n = [ ( 2 n + 1 ) π 2 l ] 2 X n ( x ) = sin λ n x , u ∣ x = 0 = 0 = u x ∣ x = l \left\{\left.\begin{array}{l}\lambda_{n}=\left[\frac{(2n+1)\pi}{{2l}}\right]^{2} \\ X_{n}(x)=\sin \sqrt{\lambda_{n}} x\end{array}, \quad \left.u\right|_{x=0}\right.=0=\left.u_x\right|_{x=l}\right. {λn=[2l(2n+1)π]2Xn(x)=sinλnx,u∣x=0=0=ux∣x=l
{ λ n = n = [ ( 2 n + 1 ) π 2 l ] 2 X n ( x ) = cos λ n x , u x ∣ x = 0 = 0 = u ∣ x = l \left\{\begin{array}{l}\lambda_{n}={n}=\left[\frac{(2n+1)\pi}{{2l}}\right]^{2} \\ X_{n}(x)=\cos \sqrt{\lambda_{n}} x\end{array}, \quad \left.u_x\right|_{x=0}\right.=0=\left.u\right|_{x=l} {λn=n=[2l(2n+1)π]2Xn(x)=cosλnx,ux∣x=0=0=u∣x=l
{ λ n = n 2 π 2 l 2 X n ( x ) = cos λ n x , u x ∣ x = 0 = 0 = u x ∣ x = l \left\{\begin{array}{l}\lambda_{n}=\frac{n^{2} \pi^{2}}{l^{2}} \\ X_{n}(x)=\cos \sqrt{\lambda_{n}} x\end{array}, \quad \left.u_x\right|_{x=0}\right.=0=\left.u_x\right|_{x=l} {λn=l2n2π2Xn(x)=cosλnx,ux∣x=0=0=ux∣x=l
∫ 0 l X n ( x ) X m ( x ) d x = l 2 \int_0^l X_n(x)X_m(x)dx=\frac{l}{2} ∫0lXn(x)Xm(x)dx=2l
【也可令 X n ( x ) = 2 l sin λ n x X_{n}(x)=\sqrt{\frac{2}{l}}\sin{\sqrt{\lambda_{n}}x} Xn(x)=l2sinλnx或 X n ( x ) = 2 l cos λ n x X_{n}(x)=\sqrt{\frac{2}{l}}\cos{\sqrt{\lambda_{n}}x} Xn(x)=l2cosλnx以满足归一化条件 ∫ 0 l X n ( x ) X m ( x ) d x = 1 \int_0^l X_n(x)X_m(x)dx=1 ∫0lXn(x)Xm(x)dx=1,】
则波动方程的解为 u ( x , t ) = ∑ n = 1 + ∞ X n ( x ) T n ( t ) = ∑ n = 1 ∞ ( C n cos λ n a t + D n sin λ n a t ) X n ( x ) u(x, t)=\sum_{n=1}^{+\infty} X_{n}(x) T_{n}(t)=\sum_{n=1}^{\infty}\left(C_{n} \cos \sqrt{\lambda_{n}} a t+D_{n} \sin \sqrt{\lambda}_{n} a t\right) X_{n}(x) u(x,t)=∑n=1+∞Xn(x)Tn(t)=∑n=1∞(Cncosλnat+Dnsinλnat)Xn(x)
其中 { C n = 2 l ∫ 0 l φ ( x ) X n ( x ) d x D n = 2 l ⋅ 1 λ n a ∫ 0 l ψ ( x ) X n ( x ) d x \left\{\begin{array}{l}C_{n}=\frac{2}{l} \int_{0}^{l} \varphi(x) X_{n}(x) d x \\ D_{n}=\frac{2}{l}\cdot\frac{1}{\sqrt{\lambda_n}a} \int_{0}^{l} \psi(x) X_{n}(x) d x\end{array}\right. {Cn=l2∫0lφ(x)Xn(x)dxDn=l2⋅λna1∫0lψ(x)Xn(x)dx, φ ( x ) 、 ψ ( x ) \varphi(x)、\psi(x) φ(x)、ψ(x)分别为初始条件中的初位移、初速度。
扩散方程 u t = a 2 u x x u_t=a^2u_{xx} ut=a2uxx
齐次扩散方程分离变量得到
{ T ′ a 2 T = X ′ ′ X = − λ X ′ ′ + λ X = 0 T ′ + λ a 2 T = 0 \left\{\begin{array}{l}\frac{T^{ \prime}}{a^{2} T}=\frac{X^{\prime \prime}}{X}=-\lambda \\ X^{\prime \prime}+\lambda X=0 \\ T^{ \prime}+\lambda a^{2} T=0\end{array}\right. ⎩⎨⎧a2TT′=XX′′=−λX′′+λX=0T′+λa2T=0
X n ( x ) X_n(x) Xn(x)同上, T n = C n e − a 2 λ n t T_{n}=C_{n} e^{-a^{2} \lambda_{n} t} Tn=Cne−a2λnt
则热传导方程的解为 u ( x , t ) = ∑ n = 1 ∞ C n e − λ n a 2 t X n u(x, t)=\sum_{n=1}^{\infty} C_{n} e^{-\lambda_{n} a^{2} t} X_{n} u(x,t)=∑n=1∞Cne−λna2tXn
其中 C n = 2 l ∫ 0 l φ ( x ) X n ( x ) d x C_{n}=\frac{2}{l} \int_{0}^{l} \varphi(x) X_{n}(x) d x Cn=l2∫0lφ(x)Xn(x)dx, φ ( x ) \varphi(x) φ(x)为初始条件中的初"位移"。
矩形区域Laplace 方程
Laplace 方程/调和方程: u x x + u y y = 0 ( 0 < x < a , 0 < y < b ) u_{xx}+u_{yy}=0\quad (0<x<a,0<y<b) uxx+uyy=0(0<x<a,0<y<b)
求解步骤:
-
判断 x 、 y x、y x、y哪个方向上有齐次边界条件
若 x x x方向有齐次边界条件 u ∣ x = 0 = 0 = u ∣ x = l \left.u\right|_{x=0}=0=\left.u\right|_{x=l} u∣x=0=0=u∣x=l,则 { X ′ ′ + λ X = 0 Y ′ ′ − λ Y = 0 \left\{\begin{aligned} &X^{\prime \prime}+\lambda X=0 \\ &Y^{\prime \prime}-\lambda Y=0 \end{aligned}\right. {X′′+λX=0Y′′−λY=0,所以有 { λ n = n 2 π 2 l 2 X n ( x ) = sin λ n x \left\{\begin{array}{l}\lambda_{n}=\frac{n^{2} \pi^{2}}{l^{2}} \\ X_{n}(x)=\sin \sqrt{\lambda_{n}} x\end{array}\right. {λn=l2n2π2Xn(x)=sinλnx,将特征值代回 Y ′ ′ − λ Y = 0 Y^{\prime \prime}-\lambda Y=0 Y′′−λY=0,故在 y y y方向有 Y n ( y ) = C n e λ n y + D n e − λ n y n ∈ Z + Y_n(y)=C_ne^{\sqrt{\lambda_n}y}+D_n e^{-\sqrt{\lambda_n}y}\quad n\in Z^+ Yn(y)=Cneλny+Dne−λnyn∈Z+。
-
写出通解 u ( x , y ) = ∑ n = 1 ∞ B n X n ( x ) Y n ( y ) u(x,y)=\sum_{n=1}^{\infty}B_nX_n(x)Y_n(y) u(x,y)=∑n=1∞BnXn(x)Yn(y)
-
由边界条件 u ∣ y = l = f ( x ) = ∑ n = 1 ∞ B n X n ( x ) Y n ( l ) \left.u\right|_{y=l}=f(x)=\sum_{n=1}^{\infty}B_nX_n(x)Y_n(l) u∣y=l=f(x)=∑n=1∞BnXn(x)Yn(l),又可以求得 B n B_n Bn,最后我们得到了 u x x + u y y = 0 u_{xx}+u_{yy}=0 uxx+uyy=0的解。
极坐标下的Laplace 方程
在极坐标下的Laplace 方程
{ Θ ′ ′ ( θ ) + λ Θ ( θ ) = 0 r 2 R ′ ′ ( r ) + r R ′ ( r ) − λ R ( r ) = 0 \left\{\begin{array}{l}\Theta^{\prime\prime}(\theta)+\lambda\Theta(\theta)=0 \\ r^{2} R^{\prime \prime}(r)+rR^{\prime}(r)-\lambda R(r)=0 \\ \end{array}\right. {Θ′′(θ)+λΘ(θ)=0r2R′′(r)+rR′(r)−λR(r)=0
自然边界条件下有 Θ ( θ + 2 π ) = Θ ( θ ) \Theta(\theta+2 \pi)=\Theta(\theta) Θ(θ+2π)=Θ(θ), λ n = n 2 \lambda_n=n^2 λn=n2, { Θ 0 ( θ ) = a 0 Θ n ( θ ) = a n cos n θ + b n sin n θ n ∈ Z \left\{\begin{array}{l}\Theta_{0}(\theta)=a_{0} \\ \Theta_{n}(\theta)=a_{n} \cos n \theta+b_{n} \sin n \theta\end{array}\right.\quad n\in Z {Θ0(θ)=a0Θn(θ)=ancosnθ+bnsinnθn∈Z,若有其他边界条件,例如 u ( r , 0 ) = u ( r , α ) = 0 u(r,0)=u(r,\alpha)=0 u(r,0)=u(r,α)=0,则解为 φ n ( r , θ ) = sin n π α \varphi_n(r,\theta)=\sin{\frac{n\pi}{\alpha}} φn(r,θ)=sinαnπ,同波动方程中的 X n ( x ) X_n(x) Xn(x)。
在圆内 { R 0 ( r ) = c 0 R n ( r ) = c n r n \left\{\begin{array}{l}R_{0}(r)=c_{0} \\ R_{n}(r)=c_{n} r^{n}\end{array}\right. {R0(r)=c0Rn(r)=cnrn ,【 R n ( r ) R_n(r) Rn(r)原始解 { R 0 ( r ) = c 0 + d 0 ln r R n ( r ) = c n r λ n + d n r − λ n \left\{\begin{array}{l}R_{0}(r)=c_{0}+d_{0} \ln r \\ R_{n}(r)=c_{n} r^{\sqrt{\lambda_n}}+d_{n} r^{-\sqrt{\lambda_n}}\end{array}\right. {R0(r)=c0+d0lnrRn(r)=cnrλn+dnr−λn,自然边条下 λ n = n \sqrt{\lambda_n}=n λn=n,为了保证物理上有意义,有时 R n ( r ) R_n(r) Rn(r)需删去一部分】
则极坐标下Laplace 方程的解为
u
(
r
,
θ
)
=
A
0
2
+
∑
n
=
1
∞
c
n
Θ
(
θ
)
R
(
r
)
⟶
特殊条件
A
0
2
+
∑
n
=
1
∞
(
A
n
cos
n
θ
+
B
n
sin
n
θ
)
r
n
u(r, \theta)=\frac{A_0}{2}+\sum_{n=1}^{\infty}c_n\Theta(\theta) R(r)\stackrel{\text {特殊条件}}{\longrightarrow}\frac{A_0}{2}+\sum_{n=1}^{\infty}\left(A_{n} \cos n \theta+B_{n}\sin n \theta) r^{n}\right.
u(r,θ)=2A0+∑n=1∞cnΘ(θ)R(r)⟶特殊条件2A0+∑n=1∞(Ancosnθ+Bnsinnθ)rn,特殊条件指只有自然边界条件
Θ
(
θ
+
2
π
)
=
Θ
(
θ
)
\Theta(\theta+2 \pi)=\Theta(\theta)
Θ(θ+2π)=Θ(θ)并只考虑圆内的情况
(
0
≤
r
≤
l
)
(0\leq r\leq l)
(0≤r≤l)。
{
A
n
=
1
π
l
n
∫
0
2
π
f
(
φ
)
cos
n
φ
d
φ
,
n
=
0
,
1
,
2
,
⋯
B
n
=
1
π
l
n
∫
0
2
π
f
(
φ
)
sin
n
φ
d
φ
,
n
=
1
,
2
,
3
,
⋯
\left\{\begin{array}{l} A_{n}=\frac{1}{\pi l^{n}} \int_{0}^{2 \pi} f(\varphi)\cos{ n \varphi} d \varphi \quad,n=0,1,2,\cdots\\ B_{n}=\frac{1}{\pi l^{n}} \int_{0}^{2 \pi} f(\varphi) \sin{ n \varphi} d \varphi\quad ,n=1,2,3,\cdots \end{array}\right.
{An=πln1∫02πf(φ)cosnφdφ,n=0,1,2,⋯Bn=πln1∫02πf(φ)sinnφdφ,n=1,2,3,⋯
求解上下限也可以取 [ − π , π ] [-\pi,\pi] [−π,π],求得常数 A n A_n An、 B n B_n Bn可能也带有角度,求常数时用 φ \varphi φ就是为了避免与 u ( r , θ ) u(r,\theta) u(r,θ)中的角度混淆。
将 A n A_n An、 B n B_n Bn公式带入 u ( r , θ ) u(r,\theta) u(r,θ)得到泊松积分 u ( r , θ ) = 1 2 π ∫ 0 2 π f ( φ ) l 2 − r 2 l 2 − 2 l r cos ( φ − θ ) + r 2 d φ \left.u(r,\theta\right)=\frac{1}{2 \pi} \int_{0}^{2 \pi} f(\varphi) \frac{l^{2}-r^{2}}{l^{2}-2 l r \cos (\varphi-\theta)+r^{2}} d \varphi u(r,θ)=2π1∫02πf(φ)l2−2lrcos(φ−θ)+r2l2−r2dφ,当 f ( φ ) f(\varphi) f(φ)连续甚至分段连续时,此时泊松积分为圆的狄利克雷问题的解。【狄利克雷问题指只有边界条件而无需初始条件的问题】
在拉普拉斯变换中需注意 R n ( r ) R_n(r) Rn(r)的适用范围应当满足物理规律。以温度场为例,圆内温度不可能无限高,则求解圆内问题应当舍去 d n r − n d_{n} r^{-n} dnr−n项,讨论圆外的问题一般则需舍去 c n r n c_{n} r^{n} cnrn项,讨论圆环问题则无需舍去。但也有特例,例如匀强电场中无限远处电势可以为无穷,不需舍去任何一项。
以上都只是二维系统下常见的数理方程的分离变量法,它们还不足以解决更复杂的问题,因此我们还将学习一种更特别的函数,这类特殊函数也是在处理数学物理方程的过程中遇到的,首先,我们将通过在曲线坐标系中分离变量引入这几类特殊函数。
下一章节:正交曲线坐标系中的分离变量
更多相关内容传送门:数学物理方法专栏阅读指南
【推荐】国内首个AI IDE,深度理解中文开发场景,立即下载体验Trae
【推荐】编程新体验,更懂你的AI,立即体验豆包MarsCode编程助手
【推荐】抖音旗下AI助手豆包,你的智能百科全书,全免费不限次数
【推荐】轻量又高性能的 SSH 工具 IShell:AI 加持,快人一步
· winform 绘制太阳,地球,月球 运作规律
· 超详细:普通电脑也行Windows部署deepseek R1训练数据并当服务器共享给他人
· 上周热点回顾(3.3-3.9)
· AI 智能体引爆开源社区「GitHub 热点速览」
· 写一个简单的SQL生成工具