群论基础(3):有限群表示论

这是以前的笔记,还挺粗糙的,先放在这里。

3.1 引言

有限群的矩阵表示:非奇异矩阵与有限群群元一一对应,通过矩阵乘法与群乘法相对应。

忠实表示:这些非奇异矩阵都不相同。

等价表示:两个表示可以通过矩阵相似变换连接,则互为等价表示。

所有表示矩阵存在统一的不变子空间 \(\Leftrightarrow\) 可约表示。

3.2 有限群的任一表示都等价于一个幺正表示。

证明:假设有限群 G 有一个矩阵表示 T,则定义

\[H = \sum_{A \in G} T(A) T^\dagger (A), \]

它是一个厄米矩阵,假设它通过相似对角化,得到对角阵\(H_d\),则有
\begin{equation}
H_d = U^{-1} H U = \sum_{A\in G} U^{-1} T(A) U U^{-1} T^\dagger(A) U = \sum_{A\in G} T'(A) T'^\dagger(A),
\end{equation}
其中 \(T'(A) = U^{-1} T(A) U\) 是 \(T\) 的等价表示。
那么 \(H_d\) 的第\(k\)个对角元为

\[[H_d]_{kk} = d_k = \sum_{A\in G} \sum_j T'_{kj} (A) [ T'^\dagger(A) ]_{jk} = \sum_{A \in G} \sum_j | T'_{kj}(A) |^2 \leq 0, \]

\(\forall A, j\), 都有 \(T'_{kj} (A) = 0\) 时,才有 \(d_k = 0\),但那种情况下,\(T'\) 是奇异矩阵,与前提不符。所以一定有 \(d_k > 0\)\(H_d\) 是正定矩阵。

拿着 \(H_d\),可以构造矩阵
\begin{equation}
V = U H^{1/2}_d,
\end{equation}
使得
\begin{equation}
\Gamma (A) = V^{-1} \Gamma(A) V = H^{-1/2}_d U^{-1} T(A) U H^{1/2}_d = H^{-1/2}_d T'(A) H^{1/2}_d,
\end{equation}
\(\forall B \in G\),有

\[\Gamma (B) \Gamma(B)^\dagger = H^{-1/2}_d T'(B) H^{1/2}_d H^{1/2}_d T'(B)^\dagger H^{-1/2}_d = H^{-1/2}_d T'(B) \sum_{A \in G} T'(A) T'^\dagger(A) T'(B)^\dagger H^{-1/2}_d = 1, \]

即 \(\Gamma\) 是有限群 G 的幺正表示。命题得证。

3.3 Shur 引理1

\(\Gamma\) 为有限群 G 的不可约表示,有一个矩阵 \(P\) 满足
\begin{equation}
\Gamma(A) P = P \Gamma(A), \forall A \in G,
\end{equation}
\(P\) 必为常数矩阵,即 \(P = cE\)

证明: 根据代数基本定理,\(P\) 一定存在特征值和相应的特征向量(在复数域中定义)。
设有特征值 \(c\),其对应的所有特征向量构成线性子空间 \(K\),其中有 \(\vec{x} \in K\)
\begin{equation}
P \vec{x} = c \vec{x},
\end{equation}
则有 \(\forall A \in G\)
\begin{equation}
\Gamma(A) P \vec{x} = P \Gamma(A) \vec{x} = c \Gamma(A) \vec{x},
\end{equation}
\(\Gamma(A) \vec{x}\) 仍在 \(K\) 中。
所以,\(K\)是所有\(\Gamma\)矩阵的不变空间,若\(K\)的维数小于\(\Gamma\)的维数\(n\),则\(\Gamma\)存在不变子空间,\(\Gamma\)不是不可约表示。
所以,\(K\)的维数必须等于\(n\),即
\begin{equation}
P = c E.
\end{equation}
命题得证。

3.4 Shur 引理2

\(\Gamma^{(i)}\)\(\Gamma^{(j)}\)是有限群\(G\)的两个不可约表示,维数分别为\(l_i\)\(l_j\),有一个\(l_i \times l_j\)的矩阵\(M\),
\(\forall A \in G\), 
\begin{equation}
\Gamma^{(i)}(A) M = M \Gamma^{(j)}(A),
\end{equation}
则有 \(M=0\),或\(detM \neq 0\)\(\Gamma^{(i)}\)\(\Gamma^{(j)}\)等价。

证明:0矩阵乘以任何矩阵都得到0矩阵,如果\(M=0\)显然有\(\Gamma^{(i)}(A) M = M \Gamma^{(j)}A\),下面我们只考虑\(M \neq 0\)的情况。

  1. 如果\(l_i = l_j\)
  1. 如果 \(det M = 0\),则\(\Gamma^{(i)}\)存在不变子空间,是可约表示。

  2. 如果 \(det M \neq 0\),则有 \(M^{-1} \Gamma^{(i)} (A) M = \Gamma^{(j)}(A)\),它两个是等价表示。

  1. 如果\(l_i \neq l_j\)
  1. \(l_i > l_j\),则\(\Gamma^{(i)}\)存在不变子空间,可约。

  2. \(l_i < l_j\),则利用

\[ M^\dagger (\Gamma^{(i)})^\dagger (A) = (\Gamma^{(j)})^\dagger (A) M^\dagger, \]

根据前面证明过的定理,\(\Gamma^{(j)}\)一定与一个幺正表示等价,即 \(\Gamma^{(j)}(A) = S^{-1} W(A) S\), \(W\)为一个幺正表示。即

\[ (S^{-1})^\dagger M^\dagger (\Gamma^{(i)})^\dagger (A) = W(A^{-1}) (S^{-1})^\dagger M^\dagger, \]

\((S^{-1})^\dagger M^\dagger\)是一个\(l_j \times l_i\)的矩阵,所以\(W\)有不变子空间,不可约,与前提矛盾。

综上所述,\(M=0\),或\(detM \neq 0\)\(\Gamma^{(i)}\)\(\Gamma^{(j)}\)等价。命题得证。

3.5 正交性定理

  1. 如果\(\Gamma^{(i)}, \Gamma^{(j)}\)是有限群 G 的两个不等价不可约 幺正表示,维数分别为\(l_i, l_j\),可以构造
    \begin{equation}
    M = \frac{1}{g} \sum_{A \in G} \Gamma^{(i)} (A) X \Gamma^{(j)} (A^{-1}),
    \end{equation}
    只要\(X\)是一个\(l_i \times l_j\)的矩阵,就一定有: \(\forall B \in G\), \(\Gamma^{(i)}(B) M = M \Gamma^{(j)}(B)\),这很容易证明。

那么,根据Shur引理2,必有\(M=0\),即 \(\forall s, t\),

\[M_{st} = \frac{1}{g} \sum_{A \in G} \sum_{kl} \Gamma^{(i)}_{sk}(A) X_{kl} \Gamma^{(j)}_{lt} (A^{-1}) = 0, \]

如果取 \(X_{kl} = \delta_{kp} \delta_{lq}\),则有

\[\frac{1}{g} \sum_{A\in G} \Gamma^{(i)}_{sp} (A) \Gamma^{(j)}_{qt} (A^{-1}) = 0, \]

\[\sum_{A\in G} \Gamma^{(i)}_{sp} (A) (\Gamma^{(j)})^*_{tq} (A) = 0, \]

即 \(l^2_i\)个g维群矢量,与另外 \(l^2_j\) 个 g 维群矢量互相正交。

  1. 如果\(i=j\),即\(\forall A \in G\)\(\Gamma^{(i)} M = M \Gamma^{(i)}\),根据 Shur 引理1,\(M=0\)\(M=cE\)。即

\[ M = \frac{1}{g} \sum_{A \in G} \Gamma^{(i)}(A) X \Gamma^{(i)}(A^{-1}) = 0 ~or~ cE. \]

另外,根据\(M\)的形式,有

\[ trace(M) = \frac{1}{g} \sum_{A \in G} trace(X) = trace(X). \]

  1. 若取 \(X_{pq} = \delta_{pm} \delta_{qn}, m \neq n\),则有 \(trace(M) = 0\),即 \(M\) 必为0。
    \(\forall s,t\)

\[ M_{st} = \frac{1}{g} \sum_{A \in G} \Gamma^{(i)}_{sm} (A) \Gamma^{(i)*}_{tn} (A) = 0. \]

\(l^2_i\)\(g\)维矢量两两正交。

  1. 若取 \(X_{pq} = a \delta_{pm} \delta_{qm}\),则有 \(trace(M) = a, M = \frac{a}{l_i} E\),则有\(\forall s\),

\[ M_{ss} = \frac{a}{g} \sum_{A \in G} \Gamma^{(i)}_{sm} (A) \Gamma^{(i)*}_{sm} (A) = \frac{a}{l_i}, \]

\[ \sum_{A \in G} \Gamma^{(i)}_{sm} (A) \Gamma^{(i)*}_{sm} (A) = \frac{g}{l_i}. \]

综合以上所述,有

\[\sum_{A \in G} \Gamma^{(i)}_{sm}(A) \Gamma^{(j)*}_{tn} (A) = \delta_{ij} \delta_{st} \delta_{mn} \frac{g}{l_i}. \]

待续:特征标的正交关系,不可约幺正表示个数的限制。

posted on 2022-01-30 15:32  luyi07  阅读(590)  评论(0编辑  收藏  举报

导航