排队论

1 基本概念

1.1 排队论的一般模型

1)输入过程

  • 顾客总体可能是有限无限
  • 顾客可能是一个一个来,也可能是成批到来的
  • 顾客到达时间的间隔时间是确定型的,也可以是随机型的
  • 顾客的到达是相互独立
  • 输入过程是平稳的,或称为对时间是齐次的,即相继到达的时间间隔分布与时间无关

2)排队规则

  • 损失制
    • 顾客到达后发现有人就不再在这里排队
  • 等待制
    • 发现有人就到队伍后面排队
  • 混合制
    • 有一个阈值,当队伍长度小于这个值的时候,去排队,大于这个值就离开

3)服务过程

  • 服务规则
    • 顾客到达的方式可能是即时制,也可能是等待制的,等待制的服务方式有
      • 先到先服务
      • 后到先服务
      • 随机服务
      • 有优先权的服务
      • 排队的队列可以有形状,也可以无形状
    • 排队的容量可以是有限的、也可以是无限的
    • 排队的数目可以是单列或多列,队内的人有的可以相互转移,有的不能转移
  • 服务机构
    • 无服务台,或一个或多个服务台
    • 对于多个服务台,可以是并列的也可以是串列的,也可以是混合的
    • 服务方式可以是一个一个进行的也可以是成批成批进行的
    • 服务时间可以是确定型的也可以是随机型的,随机性的需要知道随机的时间长短的分布
    • 服务的时间的分布对时间是平稳的,即分布均值、方差等都与时间无关

2 排队模型的标准形式

标准形式为 \(X/Y/Z/A/B/C\),其中\(X\)表示相继到达时间间隔的分布,\(Y\)表示服务时间的分布

  • \(X和Y\)的取值情况
    • \(M(Markov)\) :表示负指数分布
    • \(D(Deterministic)\):表示确定型的分布
    • \(E_{k}(Erlang)\):表示\(k\)阶爱尔朗分布
    • \(GI(General Independent)\):表示一般相互独立的时间间隔分布
    • \(G\):表示一般服务时间的分布
      其中\(Z\)表示服务台的个数,\(A\)表示系统的容量限制,\(B\)表示顾客源的数目,\(C\)表示服务规则
  • \(C\)的种类有
    • \(FCFS\):先到先服务
    • \(LCFS\):后到先服务
    • 随机服务
    • 有特权的服务
      通常只考虑\(FCFS\)的情况时略去此项,例如\(M/M/C/N/m\)
      即顾客相继到达的时间间隔服从负指数分布,服务时间为负指数分布,\(C\)个服务台,系统容量为\(N\),顾客源数为\(m\),先到先服务

3 排队系统的运行指标

  • 队长:指排队系统中的总顾客数,\(L_{s}\)
  • 排队队长:指在队列中排队等待服务的顾客数,其期望值记做\(L_{q}\),则\(L_{s}=L_{q}+L_{n}\),其中\(L_{n}\)为正在服务的顾客数目
  • 逗留时间:指一个顾客在一个系统中的停留时间,期望值记做\(W_{s}\)
  • 等待时间:指一个顾客在队列中等待的时间,期望值为\(W_{q}\),即\(W_{s}=W_{q}+\tau\),其中\(\tau\)记做服务时间
  • 忙期:服务台连续工作的时间,\(T_{b}\)
  • 损失率:由于系统条件的限制,使顾客被拒绝服务而使服务部门收到损失的概率,用\(P_{损}\)表示
  • 服务强度
    • 绝对通过能力\(A\),表示单位时间内被服务乘客的均值,或称作平均服务率
    • 相对通过能力\(Q\),表示单位时间内被服务完的顾客数与请求服务的顾客数之比

4 系统状态的概率

系统的状态就是指系统中顾客的数量,如果系统中总共有顾客\(n\)人,即状态为\(n\),系统状态可能的取值有

  • 当队长无限时,\(n=0,1,2,\dots ,n\)
  • 当队长有限制时,最大为\(N\)时,队长为\(n=0,1,2,\dots,N\)
  • 当服务台个数为\(c\),且服务为即时制时,队长为\(n=0,1,2,\dots,c\)
    状态的取值与时间\(t\)有关,因此在时间\(t\)系统状态取值为\(n\)的概率记做\(P_{n}(t)\),如果\(\lim _{t \rightarrow \infty} P_{n}(t)=P_{n}\),即为稳态解
    实际中\(t\)不到\(\infty\)就会达到稳态

2 到达时间的间隔分布和服务时间的分布

2.1 乘客到达数量的分布

  • 服从泊松分布,一般下,
    • \(P_{n}(t)=\frac{(\lambda t)^{n}}{n !} \mathrm{e}^{-\lambda t} \quad(n=0,1,2, \cdots, t>0)\)
  • 表示在长度为\(t\)的时间段内到达\(n\)个顾客的概率,即为泊松分布
    • 数学期望为\(E[N(t)]=\lambda t\)
    • 数学方差为\(D[N(t)]=\lambda t\)

2.2 乘客到达时间间隔的分布

服从指数分布或\(k\)阶爱尔朗分布

2.3 乘客服务时间的分布

服从指数分布

3 常见的服务台模型

3.1 M/M/1/∞

1)系统在任意时刻状态为 n的概率

顾客到达的规律服从参数为\(\lambda\)的泊松分布,服务的时间服从参数为\(\mu\)的指数分布,在时间间隔\([t, t+\Delta t)\)

  1. 有一个顾客到达的概率为\(\lambda \Delta t+o(\Delta t)\)
  2. 没有一个顾客到达的概率为\(1-\lambda \Delta t+o(\Delta t)\)
  3. 有一个顾客被服务完的概率为:\(\mu \Delta t+o(\Delta t)\)
  4. 没有一个顾客被服务完的概率为:\(1-\mu \Delta t+o(\Delta t)\)
  5. 多于一个顾客被服务完或到达的概率为:\(o(\Delta t)\)
    其中\(o(\Delta t)\)趋近\(0\)
    \(t, t+\Delta t\)时刻中,系统有\(n\)个顾客的概率为\(P_{n}(t+\Delta t)\),共有四种可能的情况
    | 时刻\(t\)的顾客数 | 在区间\((t,t+ \Delta t)\) | 在时刻\(t+\Delta t\) | \(P_{n}(t+\Delta t)\)|
    | :----: | :----: | :----: | :---- |
    | n | 到达:$\times $ 离开:\(\times\) | n |\(P_{n}(t)(1-\lambda \Delta t)(1-\mu \Delta t)\) |
    | n+1| 到达:\(\times\) 离开:\(\checkmark\) | n | \(P_{n+1}(t)(1-\lambda \Delta t) \mu \Delta t\) |
    | n-1 | 到达:\(\checkmark\) 离开:\(\times\) | n | \(P_{n-1}(t)(\lambda \Delta t)(1-\mu \Delta t)\) |
    | n | 到达:\(\checkmark\) 离开:\(\checkmark\) | n | \(P_{n}(t)(\lambda \Delta t)(\mu \Delta t)\) |
  • \(M/M/1/\infty\)状态转移图

2)任意时刻的系统状态

服务强度为\(\rho=\frac{\lambda}{\mu}\),令\(\rho < 1\),根据\(\sum_{\Sigma=0}^{\infty} P_{n}=1\),即\(P_{0} \sum_{n=0}^{\infty} \rho^{n}=\frac{P_{0}}{1-\rho}=1\)
得到系统状态为:

  • \(\left\{\begin{array}{l}P_{0}=1-\rho \\ P_{n}=(1-\rho) \rho^{n}, n \geqslant 1\end{array}\right.\)

3)系统的运行指标

  • 队长(平均顾客数):设系统的状态为\(n\),由期望的定义可以得到:
    $L_{s}=\sum_{n=0}^{\infty} n P_{n}=\sum_{n=1}^{\infty} n(1-\rho) \rho^{n}=\frac{\rho}{1-\rho}=\frac
  • 等待队列长度(等待的平均顾客数):
    \(L_{q}=\sum_{n=1}^{\infty}(n-1) P_{n}=L_{s}-\rho=\frac{\rho^{2}}{1-\rho}=\frac{\rho \lambda}{\mu-\lambda}\)
  • 系统中各顾客的停留时间:服从参数为\(\mu - \lambda\)的指数分布,由此得到
    • 分布函数为:\(F(w)=1-\mathrm{e}^{-(\mu-\lambda) w}\)
    • 概率密度函数为:\(f(w)=(\mu-\lambda) e^{-(\mu-\lambda) w}\)
    • \(w_{s}=E(w)=\frac{1}{\mu-\lambda}\)
  • 系统运行指标:
  • \(L_{s}=\frac{\lambda}{\mu-\lambda}\)
  • $ L_{q}=\frac{\rho \lambda}{\mu-\lambda}$
  • \(w_{s}=\frac{1}{\mu-\lambda}\)
  • $ W_{q}=\frac{\rho}{\mu-\lambda}$

3.2 M/M/1/N/∞

1)稳定状态

  • 状态转移图
  • 稳定状态的方程
    • \(\left\{\begin{array}{l}\mu P_{1}=\lambda P_{0} \\ \mu P_{n+1}+\lambda P_{n-1}=(\lambda+\mu) P_{n}(1 \leqslant n \leqslant N-1) \\ \mu P_{N}=\lambda P_{N-1}\end{array}\right.\)

2)系统状态概率

  • \(\sum_{n=0}^{N} P_{n}=1\),由递推关系得到系统状态的概率为
    • \(\left\{\begin{array}{l}P_{0}=\frac{1-\rho}{1-\rho^{N+1}}, \rho \neq 1 \\ P_{n}=\frac{1-\rho}{1-\rho^{N+1}} \rho^{n}, 1 \leqslant n \leqslant N\end{array}\right.\)
  • \(\rho = 1\)时,\(P_{0}=P_{1}=\dots =P_{N}=\frac{1}{N+1}\)

3)系统运行指标

  • \(L_{s}=\sum_{n=0}^{N} n P_{n}=\frac{\rho}{1-\rho}-\frac{(N+1) \rho^{N+1}}{1-\rho^{N+1}}, \rho \neq 1\)
  • \(L_{q}=\sum_{n=1}^{N}(n-1) P_{n}=L_{s}-\left(1-P_{0}\right)\)
  • \(w_{s}=\frac{L_{s}}{\lambda_{e}}=\frac{L_{s}}{\lambda\left(1-P_{0}\right)}=\frac{L_{q}}{\lambda\left(1-P_{N}\right)}+\frac{1}{\mu} \\\)
    • 系统容量为满时平均到达率为\(\lambda\),满时为\(0\),引入有效到达率\(\lambda_{c}\)
    • \(\lambda_{c}\)表示有空时平均到达率\(\lambda\)减去满员后拒绝乘客的平均数\(\lambda P_{N}\),即\(\lambda_{e}=\lambda\left(1-P_{N}\right)\)
    • \(\lambda_{e}=\lambda\left(1-P_{N}\right)=\lambda\left(1-\frac{1-\rho}{1-\rho^{N+1}} \rho^{N}\right)=\lambda \frac{1-\rho^{N}}{1-\rho^{N+1}} \\\)
    • \(\mu=\frac{\lambda P_{0}}{P_{1}}=\frac{1-\rho^{N+1}}{(1-\rho) \rho} \lambda P_{0}=\frac{\lambda}{\rho}\)
    • 有效服务强度:$\frac{\lambda_{e}}{\mu}=\lambda\left(1-\frac{1-\rho{N}}{1-\rho{N+1}}\right) \frac{\rho}{\lambda}=\frac{\rho-\rho{N+1}}{1-\rho{N+1}}=1-P_{0} $
  • \(w_{q}=\frac{L_{q}}{\lambda_{e}}=\frac{L_{q}}{\lambda\left(1-P_{N}\right)}=w_{s}-\frac{1}{\mu}\)

3.3 M/M/1/m/m/∞

1)稳定状态

  • 状态转移图
  • 稳态平衡方程
    • \(\left\{\begin{array}{l}\mu P_{1}=m \lambda P_{0} \\ \mu P_{n+1}+(m-n+1) \lambda P_{n-1}=[(m-n) \lambda+\mu] P_{n}(1 \leqslant n \leqslant m-1) \\ \mu P_{m}=\lambda P_{m-1}\end{array}\right.\)

2)系统状态

  • \(\left\{\begin{aligned} P_{0}=& \frac{1}{\sum_{i=0}^{m} \frac{m !}{(m-i) !}\left(\frac{\lambda}{\mu}\right)^{i}} \\ P_{n} &=\frac{m !}{(m-n) !}\left(\frac{\lambda}{\mu}\right)^{n} P_{0}, 1 \leqslant n \leqslant m \end{aligned}\right.\)

3)系统运行指标

  • \(L_{s}=\sum_{n=0}^{m} n P_{n}=m-\frac{\mu}{\lambda}\left(1-P_{0}\right), w_{s}=\frac{m}{\mu\left(1-P_{0}\right)}-\frac{1}{\lambda}, w_{q}=w_{s}-\frac{1}{\mu}\)
  • \(L_{q}=\sum_{n=1}^{m}(n-1) P_{n}=m-\frac{(\lambda+\mu)\left(1-P_{0}\right)}{\lambda}=L_{s}-\left(1-P_{0}\right)\)

3.4 M/M/c/∞/∞

1)稳定状态

假设平均到达率为\(\lambda\),服务台的服务时间服从指数分布,各个服务台之间的相互独立,单个服务台的服务率为\(\mu\),整个的服务率为

  • \(c \mu(n\geq c)\)
  • \(n \mu (n < c)\)
    服务强度\(\rho=\frac{\lambda}{c \mu}\),当\(\rho > 1\)的时候就会出现排队现象
  • 平衡状态方程
    • \(\left\{\begin{array}{l}\mu P_{1}=\lambda P_{0} \\ (n+1) \mu P_{n+1}+\lambda P_{n-1}=(\lambda+n \mu) P_{n}(1 \leqslant n \leqslant c) \\ \\ c \mu P_{n+1}+\lambda P_{n-1}=(\lambda+c \mu) P_{n}(n>c)\end{array}\right.\)

2)系统状态

  • \(\sum_{n=0}^{\infty} P_{n}=1\)\(\rho=\frac{\lambda}{c \mu} \leqslant 1\),得到
    • \(P_{0}=\left[\sum_{k=0}^{c-1} \frac{1}{k !}\left(\frac{\lambda}{\mu}\right)^{k}+\frac{1}{c !} \frac{1}{1-\rho}\left(\frac{\lambda}{\mu}\right)^{c}\right]^{-1}, P_{n}=\left\{\begin{array}{l}\frac{1}{n !}\left(\frac{\lambda}{\mu}\right)^{n} P_{0}, \text { 当 } n \leqslant c, \\ \\ \frac{1}{c !} \frac{1}{c^{n-c}}\left(\frac{\lambda}{\mu}\right)^{n} P_{0}, \text { 当 } n>c\end{array}\right.\)

3)系统指标

  • \(L_{s}=L_{q}+\frac{\lambda}{\mu}\)
  • \(L_{q}=\sum_{n=c+1}^{\infty}(n-c) P_{n}=\sum_{k=1}^{\infty} k P_{k+c}=\sum_{k=1}^{\infty} \frac{k}{c ! c^{k}}(c \rho)^{k+c} P_{0}=\frac{(c \rho)^{c} \rho}{c !(1-\rho)^{2}} P_{0}\)
    • \(\text { 其中 } c \rho=\frac{\lambda}{\mu}, k=n-c\)
  • \(w_{s}=\frac{L_{s}}{\lambda}=\frac{(c \rho)^{c} \rho}{c !(1-\rho)^{2} \lambda} P_{0}+\frac{1}{\mu}\)
  • \(w_{q}=\frac{L_{q}}{\lambda}=\frac{(c \rho)^{c} \rho}{c !(1-\rho)^{2} \lambda} P_{0}\)

3.5 M/M/c/N/∞

1)稳定状态

  • 当系统客满时(\(N\)个顾客),有\(c\)个正在接受服务,\(N-c\)个在排队,再来的顾客将被拒绝而离去,系统将会产生损失率
  • 当系统状态为\(n\)时,每个服务台的服务率为\(\mu\),系统的总服务率为
    • \(n \mu\)\(0< n < c\)
    • \(c \mu\)\(n \geq c\)
  • \(\rho=\frac{\lambda}{c \mu}\)为系统的服务强度
  • 平衡状态方程
    • \(\left\{\begin{array}{l}\mu P_{1}=\lambda P_{0} \\ \\ (n+1) \mu P_{n+1}+\lambda P_{n-1}=(\lambda+n \mu) P_{n} \quad(1 \leqslant n \leqslant c) \\ \\ c \mu P_{n+1}+\lambda P_{n-1}=(\lambda+c \mu) P_{n} \quad(c \leqslant n<N) \\ \\ \lambda P_{N-1}=c \mu P_{N}\end{array}\right.\)

2)系统状态

  • \(\sum_{n=0}^{N} P_{n}=1\)\(\rho=\frac{\lambda}{c \mu} \leqslant 1\)
    • \(P_{0}=\left\{\begin{array}{l}{\left[\sum_{k=0}^{c-1} \frac{1}{k !}(c \rho)^{k}+\frac{c^{c}}{c !} \frac{\rho\left(\rho^{c}-\rho^{N}\right)}{1-\rho}\right]^{-1}, \rho \neq 1} \\ \\ \sum_{k=0}^{c-1} \frac{1}{k !}(c)^{k}+\frac{c^{c}}{c !}(N-c+1), \rho=1\end{array}\right.\)
    • \(P_{n}=\left\{\begin{array}{l}\frac{1}{n !}(c \rho)^{n} P_{0}, \text { 当 } 0 \leqslant n \leqslant c \\ \\ \frac{c^{c}}{c !} \rho^{n} P_{0}, \text { 当 } c<n \leqslant N\end{array}\right.\)
  • \(M/M/c/N/N/ \infty\),即时制不允许有顾客排队时
    • \(P_{0}=\left[\sum_{k=0}^{c-1} \frac{(c \rho)^{k}}{k !}\right]^{-1}\)
    • \(P_{n}=\frac{(c \rho)^{n}}{c !} P_{0}\)

3)系统指标

  • \(L_{s}=L_{q}+c \rho\left(1-P_{N}\right)\)
  • \(L_{q}=\sum_{n=c+1}^{N}(n-c) P_{n}=\frac{(c \rho)^{c} \rho}{c !(1-\rho)^{2}} P_{0}\left[1-\rho^{N-c}-(N-c)(1-\rho) \rho^{N-c}\right]\)
  • \(w_{s}=w_{q}+\frac{1}{\mu}\)
  • \(w_{q}=\frac{L_{q}}{\lambda\left(1-P_{N}\right)}\)
  • 系统满员的损失率
    • \(P_{\text {提 }}=P_{N}=\frac{c^{c}}{c !} \rho^{N} P_{0}\)
  • \(M/M/c/N/N/ \infty\),即时制不允许有顾客排队时
    • \(L_{q}=W_{q}=0\)
    • \(L_{s}=\sum_{n=1}^{c} n P_{n}=c \rho\left(1-P_{c}\right)\)
    • \(W_{s}=\frac{1}{\mu}\)

3.6 M/M/c/∞/m

1)稳定状态

  • 参数含义与以上相同
    • \(\left\{\begin{array}{l}\mu P_{1}=m \lambda P_{0} \\ \\ (n+1) \mu P_{n+1}+(m-n+1) \lambda P_{n-1}=[(m-n) \lambda+n \mu] P_{n} \quad(1 \leqslant n \leqslant c) \\ \\ c \mu P_{n+1}+(m-c+1) \lambda P_{n-1}=[(m-c) \lambda+c \mu] P_{n} \quad(c \leqslant n<m) \\ \\ \lambda P_{m-1}=c \mu P_{m}\end{array}\right.\)

2)系统状态

  • \(P_{0}=\frac{1}{m !}\left[\sum_{k=0}^{c} \frac{1}{k !(m-k) !}\left(\frac{c \rho}{m}\right)^{k}+\frac{c^{c}}{c !} \sum_{k=0}^{c} \frac{1}{(m-k) !}\left(\frac{\rho}{m}\right)^{k}\right]^{-1}, \rho=\frac{m \lambda}{c \mu}\)
  • \(P_{n}=\left\{\begin{array}{l}\frac{m !}{(m-n) ! n !}\left(\frac{\lambda}{\mu}\right)^{n} P_{0}, \quad \text { 当 } 0 \leqslant n \leqslant c \\ \\ \frac{m !}{(m-n) ! c ! c^{n-c}}\left(\frac{\lambda}{\mu}\right)^{n} P_{0}, \quad \text { 当 } c<n \leqslant m\end{array}\right.\)

3)系统指标

  • 有效到达率为\(\lambda_{e}=\lambda\left(m-L_{s}\right)\)
    • \(L_{s}=\sum_{n=1}^{m} n P_{n}\)
      • \(L_{s}=L_{q}+\frac{\lambda_{e}}{\mu}=L_{q}+\frac{\lambda}{\mu}\left(m-L_{s}\right)\)
    • \(L_{q}=\sum_{n=c+1}^{m}(n-c) P_{n}\)
    • \(w_{s}=\frac{L_{s}}{\lambda_{e}}\)
    • \(w_{q}=\frac{L_{q}}{\lambda_{e}}\)
posted @ 2020-08-18 17:32  Hyx'  阅读(479)  评论(0编辑  收藏  举报